Dava, 1925 yılında Franz Kafka tarafından yazılmıştır. Ama keşke yazılmasaydı da kitap bu günlere gelemeseydi! Bu dava (!) kapansaydı… Ya da yaksalardı daha iyi mi olurdu acaba? Kafka’nın kitaplarını zaten sevemiyorum, ama Dava‘yı neden yazdı, açıkçası çok merak ediyorum. Dava’yı kim neden okuyacak, kim neresinden beslenecek, nasıl bir çıkarım yapacak? Desem ki adından da anlaşılacağı üzere bir dava söz konusu; hâkimler, savcılar, avukatlar, mübaşirler yani hukuk sisteminde aklınıza kim geliyorsa herkes var ve bunlardan herkes kendine göre bir şeyler öğrenip fayda sağlayabilir, ama ne yazık ki yok!
Kitabın konusuna gelelim mi?
Üstüne bir suç atılan K. diye kısaltılmış bir karakter var. Bu karakter mevcut hukuk sisteminde kendini aklamaya çalışıyor. Konuya böyle bakınca gayet yerinde, basit, anlaması kolay bir konu. Bir anda okunası bir kitap oluveriyor. Ancak o kadar da kolay değil!
Neler eksik?
İlk olarak, ortadaki suç bile tam olarak belli değil. Tamam, Kafka bunu bilerek yaptı. Ancak konunun temelinde olması gereken bir yapının, daha baştan bilinmezlik içinde olması okumayı o kadar güçleştirdi ki!
Sonrasında, karakterlerin yaşlarını çözmeye çalışıyorsunuz. Kitapta ilerledikçe 25 yaşında diye tahmin ettiğiniz karakter, yaşlı, hatta ölüm döşeğinde çıkabiliyor.
Son olarak da karakterleri yerleştirdiği mekânlar birbirinden o kadar uzak ki! Demek istediğim şu: Bir karakter A’dan çıkıp B’ye varıyor. Daha sonra tekrar B’den A’ya dönüyor. Ama sanki geldiği A noktası, ilk olarak çıktığı A noktası değilmiş gibi… Yani, aslında aynı yer olan iki A noktasındaki anlatımı o kadar değişiyor ki sanki karakterlere yeni bir pencere açmış gibi düşünüyorsunuz.
Konusu sığ mı yoksa ilginç mi?
Doğrusunu söylemek gerekirse, gayet ilginç bir konuya evrilecekken dönüşüm geçiren bir kitap olmuş. İlerledikçe konunun bırakın ilginçleşmesini, sıradanlıktan bile uzak kaldığını rahatlıkla söyleyebilirim. Sanırım K. karakteri, Kafka’nın dalgalı ruh hâllerini yansıtıyor.
Sonuç mu?
Zamanın hukuk sisteminin eleştirilmesi, o dönem insanlarının yaşadığı hayâl kırıklıkları, parasal sorunların değil de daha çok psikososyal olayların ele alındığı, tabiri caizse büyük balıkların ortalıkta fink attığı, küçüklerinin ise yem olduğu bir sisteme Kafkavari bir taşlama söz konusu. Ya da kendi kendini mahkûm etmeye çalışan bir Kafka var karşımızda…
Daha kötü kitaplarla karşılaşmadım değil. Ancak Dava’nın hangi amaca hizmet ettiğini anlamadım.
