İlk Türk Epik Tiyatro Oyunu: Keşanlı Ali Destanı
Keşanlı Ali Destanı, Haldun Taner tarafından 1964 yılında yazılmış ve aynı yıl Beyoğlu Muammer Karaca Tiyatrosu’nda oynanmıştır. Türkiye’deki epik tiyatronun ilk örneğidir. Ayrıca tiyatroda karaborsa da bu tiyatro oyunuyla başlamıştır. Bununla beraber müzikal bir oyun olan Keşanlı’nın müziklerini Yalçın Tura yazdı, birçok ünlü Türk sanatçısının eserlerini tiyatroya uyarlayan Genco Erkal ise sahneye koydu.
Yüzlerce defa sahnelenen ve hem yurt içi hem de yurt dışı basında çok ses getiren bu eserin ilk oyuncularından bazıları şunlardır:
- Semiha Berksoy
- Genco Erkal
- Aydemir Akbaş
- Gülriz Sururi Cezzar
- Engin Cezzar (Keşanlı Ali)
- Merih Dinçsoy
Konusu
Sineklidağ kasabasına muhtar olan Ali, buradaki kara düzeni bozmaya çalışır. Ama bunu da kendi yöntemleriyle yapmaya kalkar. Haraç alır, kendi adına yardım fonu vardır, kendi hesabına taksiciler ve ırgatlar birliği kurar; kimse ondan habersiz iş yapamaz. Hem atar hem tutar. Böylece tüm Sineklidağ halkını da arkasına almış olur. Çünkü birini öldürüp hapse girmiş, bu da halkın gözünde onu kahraman yapmıştır. Nitekim Ali de bunu bildiğinden şu cümleyi kurar: “Bu dünyada namuslu insaniyetli oldun mu alaya alınıyorsun. Zorba katil oldun mu saygı itibar görüyorsun.” İşte, günümüzde de değişen pek bir şey yok gibi gözüküyor.
Bir tiyatro oyununu “okuyarak” bu kadar keyif alabileceğimi düşünmezdim. Eğlenceli ve coşkulu olduğu kadar günümüze de ışık tutar. Kinayeli ve göndermeli olan bu oyunda temelde “çöken ahlak sistemi”ne ve sosyal sorunlara vurgu vardır.
Keşanlı Ali Destanı Uyarlamaları
Oyunun ilk sahnelendiği 1964 yılında Atıf Yılmaz tarafından yönetilen filmde Fikret Hakan (Keşanlı Ali) ve Fatma Girik başrolleri paylaştı. Müzikleri yine Yalçın Tura tarafından yapıldı.
1988 yılında ise üç bölüm olarak diziye uyarlandı. Dizide baş rollerde yine tiyatrosunda ilk sahne alan Engin Cezzar ve Gülriz Sururi vardı. Yönetmenliğini de yine Genco Erkal yaptı. Yalçın Tura ise bu kez müzik danışmanı olarak görev aldı.
2011 yılında da yönetmenliğini Çağan Irmak’ın yaptığı, başrolleri Nejat İşler (Keşanlı Ali) ve Belçim Bilgin’in üstlendiği yirmi bölümlük bir dizi olarak uyarlandı.