Freud “Totem ve Tabu” kitabında bayramla ilgili şöyle demekte:
“Bayramlar, bir yasağın törenle delinmesine izin verilen ya da böyle yapılması buyrulan aşırılıklardır. Bayramı niteleyen aşırılıklar bayram atmosferine girilsin diye buyrulan bir emrin sonucunda gerçekleştirilmez, aksine bayramın kendi doğasında böyle bir aşırılık vardır. Bayram atmosferi, başka zamanda yasaklanan şeylerin serbest bırakılmasıyla ortaya çıkar.“
Totem ve Tabu
Bayramları “yapılması yasaklanan şeylerin serbest bırakılması” şeklinde açıklamasının temel sebebi animizm olarak ifade edilen döneme dayanmaktadır. Animizim döneminde kabileler için belirli bir hayvan kabilenin atası sayılmaktadır. Haliyle kabilenin atası sayılan bu hayvana zarar vermek, onu öldürmek kişiyi büyük bir ceza ile karşı karşıya bırakır. Bu hayvanı öldürmek bir insanı öldürmekten bile daha büyük bir suç sayılabilir. Çünkü bu hayvan tüm kabilenin atasıdır. Ancak kabile bir tören gerekçesiyle bu hayvanı öldürebilir, yiyebilir ve tanrısına kurban olarak sunabilir. Kabile öldürülen hayvan için yas tutabilir. Burada Freud şöyle demekte:
“Bu yası, bütün dürtülerin zincirlerinden boşandığı ve her türlü isteğin doyuma ulaşmasına izin verildiği coşkulu bir şenlik takip eder. Burada bayramların iç yüzünü kolayca anlama fırsatı buluruz.”
Totem ve Tabu
Dürtülerin zincirlerinden kurtulması ve isteğin doyuma ulaşması… Bunu açıklamak için kurban verme düşüncesinden uzaklaşalım ve yeme alışkanlıklarımıza bakalım. İçinde bulunduğumuz kültürde yeme alışkanlıklarını sınırlayan bir olay gerçekleşir: Ramazan. Bir aylık bir süreçte yeme alışkanlıkları kısıtlanır, yeme dürtüsü dindirilmeye çalışılır. Ve sonucunda ulaşılan Ramazan Bayramıyla birlikte hep birlikte yenen yemekler, ikram edilen tatlılar.. Dürtülerin zincirlerinden kurtulması ve isteğin doyuma ulaşması…
“Belki de insanlığın ilk kutlaması olan totem şöleni, toplumsal örgütlenme, ahlaki kısıtlamalar ve din gibi birçok şeye önayak olan bu unutulmaz suç eyleminin tekrar edilmesi ve anılmasıydı.
Totem ve Tabu
